Česme

*Trenutno stanje jedne cesme! *


Prve česme srećemo u antičkoj Grčkoj a svoj procvat su doživele u tehničkim naprednijem Rimu. Sa dolaskom Turaka na naše područje, kod nas počinju da se grade česme. Za vreme Turaka svaka prometnije ulica imala je bar po jednu česmu. Česmadžija je bio zadužen za održavanje česama. Neke česme u našem gradu datiraju iz tog vremena. Ne zna se ko ih je i kada tačno sagradio pre sredine 19. veka. Na osnovu pronađenih keramičkih cevi predstavljaju najstariji kruševački vodovod. Pored svoje praktične uloge u snabdevanju grada vodom, javne česme u islamizovanim srpskim gradovima imale su i jaku sociološku funkciju jer su bile mesto okupljanja stanovnika iz raznih slojeva zajednice i raznolikih veroispovesti. „Bile su jedan od prostora za stvaranje javnog mnjenja čaršije, stava sredine prema određenom događaju, pojedincu i njegovom položaju u zajednici.“
Postoji više tipova česama iz tog perioda. Jednom od tipova pripadaju česme koje su u odnosu na okolni teren spuštene, tako da se oko njih formira prilazni kaldrmisan ili kamenom popločan plato, ograđen obodnim zidovima i sa višim terenom povezan stepeništem. Tako česma biva zagrađena nekom vrstom ozidanog dvorišta, čija je ona centralni i najvažniji deo. Česma je, ili malo odvojena svojim leđima od zadnjeg zida, ili je njegov sastavni deo. Ovakvom tipu česama pripadaju česme u Kruševcu.